Parownik, czyli niewidzialny problem. 5 rzeczy, które musisz wiedzieć!

Parownik to nieodłączny element układu klimatyzacji w Twoim samochodzie. To właśnie on odpowiada za pochłanianie ciepła z wnętrza auta, odparowanie czynnika czy oczyszczanie powietrza. - Niestety, kierowcy często zapominają o konserwacji tego podzespołu, ponieważ znajduje się on w trudno dostępnym miejscu. A to poważny błąd - przypominają eksperci NRF.

1. Co to jest parownik klimatyzacji i jaką rolę pełni? 

Mówiąc najogólniej, parownik klimatyzacji odpowiada za dwa kluczowe procesy: chłodzenie powietrza oraz jego osuszanie. To właśnie ten podzespół odpowiedzialny jest więc za końcową temperaturę powietrza, jakie trafia z klimatyzacji do wnętrza Twojego auta. Z parownikiem ściśle współpracuje też filtr powietrza (nazywany filtrem kabinowym) oraz dmuchawa wymuszająca przepływ powietrza.
Mówiąc bardziej szczegółowo, parownik „klimy” odpowiada za:

• odparowywanie czynnika chłodniczego do postaci par przegrzanych;
• pochłanianie do czynnika chłodniczego ciepła z powietrza (ważne: klimatyzacja tak naprawdę nie chłodzi, tylko pobiera ciepło);
• nagrzewanie powietrza, ponieważ w niektórych samochodach parowniki są też chwilowymi nagrzewnicami;
• oczyszczanie powietrza, ponieważ parownik to również filtr powietrza;
• utrzymywanie określonego poziomu wilgotności powietrza.

- Problem z parownikiem polega na tym, że jest on ukryty głęboko między komorą silnika a kabiną pasażerską. Lokalizacja elementu jest poniekąd jego przekleństwem, bo często skazuje go na zapomnienie. Kierowcy uważają, że skoro nic nie widać, nie czuć i nie słychać, to nie ma problemu. A to poważny błąd. Kłopoty często są diagnozowane dopiero, kiedy wyczuwalny jest przykry zapach - zwracają uwagę eksperci firmy NRF, jednego z czołowych producentów elementów do układów chłodzenia.

To, w jak newralgicznym miejscu znajduje się parownik, dobrze pokazuje poniższe zdjęcie. Widać na nim zdemontowany zespół HVAC (ang. Heating Ventilation Air Condition), w którego wnętrzu znajduje się omawiany podzespół (fot. NRF). 

2. Jakie są źródła problemów z parownikiem klimatyzacji? 

Trzeba mieć świadomość, że wpływ na przykry zapach powstający w parowniku mogą mieć wszystkie zapachy. Zarówno te nieprzyjemne, jak i przyjemne, które ciągle wprowadzasz do kabiny pasażerskiej.  

Dlatego warto zastanowić się, czy choinka zapachowa, którą właśnie zawiesiłeś na lusterku, nie „odwdzięczy” się po jakimś czasie zupełnie odwrotną wonią. Czy wylewając na siebie duże ilości perfum nie dostarczasz parownikowi za dużej dawki substancji, które są dla niego niekorzystne. Podobnie sytuacja wygląda z rozmaitymi pudrami, lakierami do włosów, zjadanymi posiłkami, palonymi papierosami czy przewożonymi zwierzętami. Do tego dochodzą jeszcze substancje pochodzące z zewnątrz, chociażby spaliny czy zapachy z hodowli rolniczych. 

- Powietrze wpadające na parownik nigdy nie jest suche. Zawsze jest zawilgocone, bo wilgotność powietrza jest związana z jego temperaturą: im jest ona wyższa, tym więcej wilgoci może się w nim znajdować. Wilgoć łączy się z zabrudzeniami stałymi, mikroorganizmami czy związkami chemicznymi. Z uwagi na pochłanianie ciepła przez parujący czynnik chłodniczy w parowniku, wilgoć wytrąca się na jego powierzchni na zasadzie „punktu rosy”. Co dzieje się potem? Wszystkie zabrudzenia złapane z wilgocią pozostają na powierzchni parownika i zaczynają reagować ze sobą. Podczas odparowania wilgoci, zabrudzenia mogą też lecieć dalej do kabiny pasażerskiej, spadając razem z kondensatem do zbiornika płynu kondensacyjnego w dolnej części zespołu HVAC - wyjaśniają pracownicy NRF. 

3. Jak zabezpieczyć się przed nieprzyjemnym zapachem? 

Wielu kierowców wychodzi z założenia, że problem przykrego zapachu rozwiąże usługa odgrzybiania. Niestety, nie ma 100-procentowej metody oczyszczania parownika, dlatego najskuteczniejszym sposobem jest wyciągnięcie całego podzespołu. Parownik i otaczające go elementy mają po prostu na tyle złożoną budowę, że nie pozwalają się całkowicie oczyścić. Zawsze zostaną jakieś zabrudzenia i tylko kwestią czasu jest powrót kłopotów. 

Proces oczyszczania jest więc trudny, dlatego warto zawczasu dbać o parownik. Oto najważniejsze wskazówki:

• wymieniaj filtr kabinowy każdego roku lub co 10-15 tys. km (efekty zaniedbania widać na poniższym zdjęciu, tak wygląda zanieczyszczony parownik na skutek braku sprawnego filtra - Fot. NRF);

• używaj dobrej jakości filtrów;
• unikaj bardzo intensywnych zapachów oraz wprowadzaj do auta jak najmniejsze ilości zapachów i zanieczyszczeń;
• jeśli przejeżdżasz przez miejsca, gdzie na zewnątrz wyczuwasz intensywne zapachy, używaj wewnętrznego obiegu powietrza;
• dbaj o czystość wewnątrz samochodu;
• przeciwdziałaj powolnemu odparowywaniu wilgoci z parownika (nie wyłączaj klimatyzacji razem z silnikiem – powinno się chwilę wcześniej wyłączyć klimatyzację i przepuścić dużą ilość powietrza przez parownik);
• kiedy układ klimatyzacji jest włączony, nie otwieraj okien i drzwi. 

4. Jak sprawdzić poziom zanieczyszczeń?

Czasami bywa jednak tak, że przykry zapach jest już wyczuwalny. W takiej sytuacji należy ocenić stopień zanieczyszczenia parownika. Specjaliści wyróżniają dwa podstawowe poziomy zanieczyszczeń: duże prawdopodobieństwo powstrzymania dalszego rozwoju zanieczyszczeń lub małe prawdopodobieństwo na skuteczne oczyszczenie parownika. No dobrze, ale jak to sprawdzić? Już podpowiadamy. 

Krok 1 - suszenie parownika 

Włączasz wentylację na obieg otwarty, wentylacja na twarz, najniższa temperatura, najniższa prędkość dmuchawy, trzymanie takich ustawień przez 10-15 min.

Krok 2 - gromadzenie zapachu na parowniku

Włączasz wentylację na recyrkulację, wentylacja na twarz, najniższa temperatura, najniższa prędkość dmuchawy:

• klimatyzacja wyłączona (pracuje tylko dmuchawa);
• załączasz klimatyzację w powyższych ustawieniach na 3-5 min.;
• wyłączasz klimatyzację (pracuje tylko dmuchawa). 

Jeżeli nieprzyjemny zapach pojawia się przy załączeniu klimatyzacji, następnie znika i pojawia się ponownie po wykonaniu ostatniego podpunktu z kroku nr 2, to jest jeszcze szansa na walkę z zanieczyszczeniami. Jest ich jeszcze na tyle niewiele, że przy włączeniu kompresora parownik zaczyna „przyciągać krople wody”, a te uderzając w zanieczyszczenia zaczynają je odrywać od parownika (po czym lecą one do kabiny pasażerskiej). Następnie, na powierzchni parownika powstaje tzw. film wodny, który przykrywa te zanieczyszczenia i nie czujemy ich aż do momentu wyłączenia klimatyzacji (kiedy to wilgoć z parownika zaczyna odparowywać i transportować zanieczyszczenia do Twoich nozdrzy).

Jeżeli nieprzyjemny zapach pojawia się wraz z załączeniem klimatyzacji, znika na chwilę i pojawia się ponownie wraz z każdym załączeniem kompresora, to – niestety - problem jest już poważny. W tym przypadku nieprzyjemny zapach pojawia się z niewielką zwłoką przy każdym załączeniu kompresora, ponieważ zanieczyszczeń jest na tyle dużo, że film wody nie jest w stanie skutecznie ich przykryć. W takiej sytuacji eliminacja zanieczyszczeń jest niezwykle trudna.

5. Co z tym odgrzybianiem?

Na koniec kilka słów o odgrzybianiu. Zlecając tę usługę warto pamiętać o coraz częściej poruszanej kwestii: środkach stosowanych do zwalczania grzybów i mikroorganizmów. Niektóre z nich zawierają pestycydy biobójcze negatywnie wpływające na zdrowie pasażerów, dlatego lepiej zapytać w warsztacie o dokładny skład specyfiku. 

Co ważne, środki powinny być też bezpieczne dla samego parownika. - Aktualnie parowniki wykonywane są ze stopów aluminium. O ile samo aluminium jest dość odporne na korozję, to stopy już mniej. Dlatego producenci zabezpieczają ich powierzchnię powłokami chroniącymi przed korozją i powłokami antybakteryjnymi. W związku z tym, wybierając środek chemiczny, powinniśmy sprawdzić, czy producent parownika nie ma co do tego specyfiku zastrzeżeń. W przeciwnym razie wprowadzimy na powierzchnię parownika substancję, która może pozbawić go zabezpieczenia lub doprowadzić do spotęgowania korozji - podkreślają specjaliści firmy NRF.

Znajdź najbliższy EuroWarsztat, w którym sprawdzisz stan parownika klimatyzacji