Dokręcenie koła w samochodzie - to trzeba wiedzieć
Choć mocowanie kół przy pomocy śrub wydaje się prostą operacją nie wymagająca specjalnej wiedzy i umiejętności, w praktyce zbyt silne lub zbyt słabe dokręcanie kół może skutkować wieloma usterkami. Sprawdź, jakich zasad należy przestrzegać, aby uniknąć ewentualnego ryzyka!
Co to jest siła naprężająca?
Podczas normalnej jazdy połączenie gwintowane koła powinno absorbować wszystkie obciążenia dynamiczne (w szczególności wibracje), a skręcone elementy powinny zachowywać się jak jeden element (koło – tarcza hamulcowa - piasta). W tym celu należy zapewnić odpowiednią siłę naprężającą, która definiowana jest jako siła powstająca w kierunku osiowym podczas dokręcania śruby. Moment dokręcania wywierający na śrubę siłę naprężającą generuje siłę rozciągającą oddziałującą na gwint, co z kolei powoduje elastyczne rozciągnięcie śruby oraz skurcz obręczy koła. W tym przypadku śrubę można wyobrazić sobie jako naprężająca się sprężynę, natomiast łączone elementy (piasta koła, tarcza hamulcowa oraz obręcz koła) jako sprężynę zaciskająca się.
Elastyczne rozszerzenie lub ściśnięcie poszczególnych elementów prowadzi do ciernego połączenia powstającego pomiędzy elementami pozostającymi pod obciążeniem. Na siłę naprężająca mają wpływ takie czynniki jak moment dokręcenia, tarcie na powierzchni gwintu, właściwości materiału, wymiary śruby oraz jej parametry.
Przykład:
Siła naprężająca dla śruby koła M12x1.5 parametrach 10.9, dokręconej momentem 120 Nm odpowiada około 57,000 N – to prawie 5.8 ton metrycznych!
Wyłącznie w przypadku uwzględnienia wszystkich czynników można mówić o fachowym i profesjonalnym dokręceniu śrub kół.
Jeżeli siła naprężająca jest za niska
Jeżeli śruby koła zostaną dokręcone momentem niższym od zalecanego przez producenta pojazdu, wymagana siła naprężająca nie zostanie uzyskana. Prowadzi to dowibracji elementów pod obciążeniem. W konsekwencji może dojść do odkręcenia śruby, a w najgorszym przypadku do odpadnięcia koła. Siła naprężająca zmienia się za każdym razem, gdy jest odkręcanalub dokręcana. Powierzchnia gwintu jest poddawana obciążeniu podczas każdego dokręcania i odkręcania, co z kolei zwiększa tarcie gwintu oraz pod łbem śruby.
Ze względu na zwiększone tarcie klucz dynamometryczny przestaje „dociągać” śrubę jeszcze przed uzyskaniem wymaganej wartości. W rezultacie w miejscu styku koła,piasty i śruby nie można zapewnić siły naprężającej wymaganej przez producenta. Siła tarcia wzrasta drastycznie w przypadku skorodowanego, zabrudzonego lub uszkodzonegomocowania kół, a efektem tego jest gwałtowny spadek siły naprężającej (patrz rys. 1 i 2).
Jeżeli siła naprężająca jest za wysoka
Jeżeli śruby kół dokręcane są bez użycia klucza dynamometrycznego, może dojść do zbyt silnego dokręcenia śrub. Prowadzi to z reguły do rozciągnięcia śrub lub nadmiernego ściśnięcia – szczególnie w przypadku felg aluminiowych. W rezultacie wyeliminowany zostaje efekt sprężystości. Oznacza to deformację plastyczną (patrz rys. 3). Jeżeli śruby kół zostaną posmarowane, drastycznie spada tarcie, co z kolei skutkuje nadmierną siła naprężenia, nawet jeżeli został użyty klucz dynamometryczny. W skrajnym przypadku może nawet dość do zerwania śruby.
Zaufaj mechanikom sieci EuroWarsztat i sprawdzonym częściom febi bilstein o jakości spełniającej wymagania pierwszego montażu.
